Grensoverschrijdende tewerkstelling beheren

De RSZ speelt een belangrijke rol op het vlak van de sociale zekerheid in een internationaal perspectief. Onze rol is om twee redenen versterkt:

• Het Belgische socialezekerheidsstelsel is gebaseerd op een gecentraliseerde organisatie van de instellingen.
• De RSZ is als enige Belgische instelling bevoegd voor het bepalen van de toepasselijke wetgeving voor werknemers en ambtenaren die grensoverschrijdend werken, en dit wereldwijd.

Grensoverschrijdende tewerkstelling heeft bijvoorbeeld betrekking op werknemers die:

• voor een tijdelijke opdracht naar een ander land gezonden worden dan dat waar ze gewoonlijk tewerkgesteld zijn (detachering), of
• gedeeltelijk actief zijn in verschillende landen (georganiseerde en geplande tewerkstelling op verschillende grondgebieden).

In elk van deze situaties bepaalt de RSZ onder welk socialezekerheidsstelsel deze werknemers vallen. Daarbij geeft de RSZ aan in welk land de werknemer moet worden onderworpen en daardoor ook in welk land de werkgever voor alle uitgeoefende activiteiten socialezekerheidsbijdragen moet betalen. Als de Belgische wetgeving van toepassing is, geldt er ook een formeel aspect. Dan wordt een A1-attest afgeleverd, conform de Europese socialezekerheidswetgeving, of een ‘Certificate of coverage’ op basis van bilaterale overeenkomsten afgesloten met landen buiten de EU.

Werkgevers en sociale dienstverrichters moeten hun aanvragen voor tewerkstelling in het buitenland indienen via de beveiligde onlinedienst Werken in het buitenland (of 'WABRO', wat staat voor 'Working ABROad'). Na onderzoek bepaalt de RSZ de toepasselijke wetgeving en levert – indien nodig - het vereiste attest af voor grensoverschrijdende tewerkstelling binnen en buiten de Europese Unie.

Alle gegevens over buitenlandse opdrachten van werknemers die onderworpen blijven aan de Belgische sociale zekerheid worden op die manier verzameld en kunnen in WABRO worden geraadpleegd.

WABRO wordt regelmatig aangepast, om up-to-date te blijven met reglementaire wijzigingen, en om ervoor te zorgen dat de onlinedienst goed werkt en gebruiksvriendelijk blijft.

Gegevensuitwisseling via het Europese elektronische platform EESSI

De afgelopen jaren is WABRO aangepast om een snelle en beveiligde elektronische uitwisseling van gegevens mogelijk te maken met de socialezekerheidsinstellingen van de andere lidstaten van de EU (+ Zwitserland, Liechtenstein, Noorwegen, Ijsland en het Verenigd Koninkrijk). Hiervoor gebruikt men het Europese elektronische platform EESSI (Electronic Exchange of Social Security Information).

In 2022 communiceren nationale instellingen vooral elektronisch (via EESSI) met elkaar over grensoverschrijdende dossiers, waar dit voorheen hoofdzakelijk op papier gebeurde.

Alle lidstaten nemen maatregelen om de resterende papieren uitwisselingen te kunnen afschaffen.

Evolutie van het aantal dossiers door de jaren heen

In 2022 heeft de RSZ 133.440 dossiers ‘toepasselijke wetgeving’ behandeld, waarvoor een A1-attest afgeleverd werd dat bevestigt dat de persoon onderworpen blijft aan het Belgische socialezekerheidsstelsel in geval van tewerkstelling in het buitenland

Het aantal verwerkte dossiers lijkt geleidelijk terug te keren naar het niveau van voor de pandemie.

Om de sociale rechten van grensarbeiders te waarborgen, werkt de RSZ nauw samen met de nationale socialezekerheidsinstellingen in België en in het buitenland. Het bepalen van de toepasselijke socialezekerheidswetgeving is namelijk een complexe oefening die specifieke werkprocedures en overlegprocessen vergt teneinde:

• een duidelijke en uniforme behandeling van individuele gevallen na te streven,
• de soms uiteenlopende standpunten van de buitenlandse instellingen en de grondslagen ervan beter leren kennen en begrijpen, om zo de interpretatie van bepaalde regels te verfijnen,
• een Belgisch beleid en standpunt vastleggen in een Europese en mondiale context, en
• de vertrouwensrelatie met onze collega’s in het buitenland versterken om zo een optimale en betrouwbare expertise te verwerven.

De RSZ neemt actief deel aan de ontwikkeling van de beleidsstrategie inzake grensoverschrijdende tewerkstelling op nationaal en internationaal niveau. We doen dit op verschillende manieren:

• samenwerking bij de voorbereiding van nieuwe , de interpretatie en toepassing ervan,
• deelname aan verschillende werkgroepen van de Europese Commissie (op het gebied van de toepasselijke wetgeving en de afgifte van A1-attesten),
  • In 2022 heeft de Administratieve Commissie voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels een groep Europese deskundigen opdracht gegeven een studie te maken over de toepasselijke wetgeving. Doel van de studie: nagaan welke gevolgen de grote toename van telewerk, in het land waar men woont, heeft voor de vaststelling van de toepasselijke wetgeving. Daarnaast ook een oplossing zoeken indien de zuivere toepassing van de huidige regels niet volstaat. De RSZ heeft hierbij een actieve en leidende rol gespeeld. Het resultaat zal in het voorjaar van 2023 bekend zijn.
• deelname aan de onderhandelingen over de verklaringen inzake de ‘toepasselijke wetgeving’ op grond van bilaterale overeenkomsten met staten buiten de EU (Certificate of Coverage),
• voorbereiding, als expert-adviseur, van rechtszaken die voor de Belgische rechtbanken en het Hof van Justitie van de Europese Unie aanhangig zijn gemaakt,
• vertegenwoordiging en actieve deelname aan de Commissie voor Goede Diensten (dossiers van personeel dat in België door diplomatieke zendingen wordt aangeworven).